Door Karin Haarman en Inge Brekelmans
Op de facebooksite “Actief zonder cijfers” merken we dat er een grote vraag is naar voorbeelden waarop je (redelijk makkelijk) de voortgang kan bijhouden van je leerlingen. Want hoe zorg je ervoor dat je zonder cijferoverzicht toch met voldoende informatie kunt aangeven wat een leerling kan en eventueel nog moet leren. Niet alleen als hulpmiddel voor jezelf, maar ook om een essentiële bijdrage te kunnen leveren tijdens rapportvergaderingen. Daarnaast moet je naar ouders en leerlingen ook helder kunnen uitleggen waar de leerling op dit moment staat en wat de leerling nog moet leren. Ouders moeten ook af van de gedachte dat alleen het traditionele cijfers geven hen inzicht biedt in de voortgang van hun kind.
Dylan William zegt hier het volgende over: ‘Vanuit de gedachte dat 1 cijfer per jaar zou moeten volstaan, is het gek dat wij toch veel cijfers blijven geven. Dit vloeit volgens hem voort uit het feit dat schoolleiders denken dat ouders graag veel cijfers zien. Bij enquêtes onder ouders blijkt dit te kloppen, maar veel ouders kennen de alternatieven niet. Zij zien cijfers als de enige manier om zicht te houden op de vorderingen van hun kind’.
Om ouders en kinderen wel mee te nemen in de voortgang zijn we gaan nadenken over een alternatieve om de voortgang zonder cijfers weer te geven. De basis van onze vakken is niet langer de methode, maar de kerndoelen van onze vakken waarbij wij ons laten leiden door het SLO. Deze kerndoelen zijn in eerst instantie nogal breed omschreven.
Hieronder een uitgewerkt voorbeeld voor geschiedenis en wiskunde:
Geschiedenis
Kerndoel
“3. Je plaatst historische gebeurtenissen, ontwikkelingen, verschijnselen en (handelingen en gedachten van) personen in de tijd van monniken en ridders (500 – 1000) en je geeft er betekenis aan.”
Subkerndoel
“3.3.1. Je beschrijft de agrarische samenleving aan de hand van het hofstelsel en het verschijnsel horigheid.”
Om al deze deelonderwerpen in kaart te brengen in waarderingen leek ons onbegonnen werk. Dus hebben we er voor gekozen om de kerndoelen als basis te kiezen. Voor geschiedenis omschrijf ik in mijn excel overzicht bijvoorbeeld: tijd van de Grieken en Romeinen. En zoals wij eerder hebben aangegeven in EEN FORMATIEVE TOETS onderverdelen middels OBIT. Maar soms ook middels een digitale toets die summatief wordt ingezet. Ik laat een kerndoel in alle OBIT onderdelen terug komen. Wanneer een leerling er 2 van de 3 goed heeft beantwoord is dit kerndoel behaald.
Wiskunde
Kerndoel
“1. Je herkent en gebruikt getallen, getal systemen en -relaties, en bijbehorende vaktaal.”
Het SLO heeft de kerndoelen in subkernen omschreven en vervolgens nog verder gedefinieerd in onderwerpen. Bijvoorbeeld:
Subkerndoel
“1.6.1. Je herkent en gebruikt breuken en decimale getallen in hun verschillende schrijfwijzen bij het maken van berekeningen.”
Bij wiskunde meten we de doelen ook veel middels formatieve toetsen en zitten we veel scherper op het gemaakte werk omdat wij er immers vanuit gaan dat bij wiskunde met oefenen de leerdoelen inslijpen. Dankzij de digitale methode krijgen we hiervoor een excel overzicht met scores van het gemaakte werk. Na de formatieve toets vul ik een overzicht in om leerlingen feedback te geven op de toets en het gemaakte werk. Nu leerlingen weten hoe het overzicht werkt, vullen ze dit ook wel eens voor elkaar in. De leerdoelen die nog niet voldoende zijn, worden extra geoefend. Als veel leerlingen eenzelfde leerdoel nog niet voldoende hebben dan leg ik dit nog eens extra uit.
Aan het eind van ieder hoofdstuk komt er een eindbeoordeling over een toets. Aan de hand van de leerdoelen vul ik het onderstaande excel overzicht in.
Op dit moment zullen wij misschien teveel vastleggen uit angst dat er leerlingen onder de radar terecht komen en wij niet tijdig zien of zij het juiste niveau wel beheersen voor ons vak. Zeker omdat wij volledig zonder cijfers werken en wij naar ouders, leerlingen en onszelf toe ook gedegen willen laten zien dat wij hun voortgang echt zorgvuldig bijhouden.
Daarom willen wij ook voor onze vakken een beter alternatief geven zodat ouders niet langer cijfers als het enige juiste meetinstrument zien.
In het boekje “Cijfers geven werkt niet” van Dylan William wordt ook een voorbeeld gegeven van een beoordelingssysteem. Deze is redelijk vergelijkbaar met wat wij gebruiken voor wiskunde.
3 Opmerkingen
Super, zo ben ik ook begonnen met het bijhouden: ik als vak docent in excel. De uitdaging wordt echter dat de leerling zelf een actieve rol gaat spelen in het bijhouden van zijn leervorderingen. Daarnaast wil je ook een totaal beeld naar ouders geven. Daar worstelen wij nu mee. Ook omdat de overgangs steeds dichter bij komt: welke en hoeveel doelen moeten op welk niveau gehaald zijn om bevorderd te kunnen worden? Hebben jullie daar al gedachten bij?
Hoi Jorgen,
Dank voor je reactie. Dat zou inderdaad de ideale situatie zijn.
Wij hebben hier ook nog geen oplossing voor. We willen liever niet teveel met verschillende programma’s werken, aangezien het er nu al behoorlijk wat zijn. Op dit moment gebruiken wij it’s learning voor onze elo. Hiermee zouden wel meer mogelijkheden zijn.
Voor volgend jaar is het alleen nog even de vraag of we doorgaan met it’s learning of dat we peppels of een ander programma gaan gebruiken. We hopen in ieder geval dat we in het betreffende programma de doelen kunnen verwerken. Waarbij je als docent iets kan aangeven, maar ook de leerling.
Als overgangscriteria gebruiken we op dit moment dat je wordt besproken bij 3 nog niet voldoendes. En de docentenvergadering is uiteindelijk beslissend. Bij ons gaan de leerlingen van leerjaar 1 altijd over naar leerjaar 2. Hierbij is er eigenlijk geen sprake van overgang, maar alleen kijken of ze voor ieder vak op het juiste niveau werken. Eigenlijk geldt dit alleen maar voor de mavo leerlingen, als zij het niveau niet hebben dan moeten ze namelijk naar een andere school.
Dag Jörgen, Op het Candea in Duiven heeft de sectie Nederlands hier duidelijkheid over. Word even lid van de FB- groep Expeditie Nederlands, daar staat het in de bestanden. Groet, Charlotte