Sinds drie jaar bieden wij binnen Delta projectonderwijs aan. Vanuit 5 vaste thema’s per jaar (in de eerste 3 leerjaren) hebben wij voor iedere periode als collega’s een project geschreven. Deze projecten komen drie keer per week terug en een  deel van de leerdoelen van onze vakken behandelen we tijdens de projecten. We blijven leren, evalueren en kritisch naar ons werk kijken. Op meerdere manieren hebben we geprobeerd te beoordelen waar onze krachten en valkuilen binnen ons type project onderwijs zitten. Zo hebben twee stagiaires van mij van Teacher College (een nieuwe opleiding op Windesheim) samen met 3 medestudenten enquêtes ontwikkeld voor leerlingen en afgenomen. We onderzochten hoe het stond met de motivatie voor het project onderwijs. Daarnaast hebben we veel gesprekken met collega’s, vaste evaluatiemomenten na ieder project en bevragen we leerlingen regelmatig of de manier waarom we zaken aanbieden de juiste is. En niet te vergeten de collega’s om ons heen. Collega’s op andere VO scholen, maar zeker ook collega’s uit het PO die veelal meer ervaring hebben met projectonderwijs.

Als school hadden wij vaste kaders omschreven waar de projecten aan moesten voldoen. In samenspraak met het SLO. Maar al doende leert men. En daarom deel ik graag de grootste belangrijkste lessen van de afgelopen 3 jaar. Met als achterliggende vraag; wanneer zorgt het project onderwijs voor verhoogde motivatie van de leerling?

1. Begin met een knallend begin. De les uit het Primair Onderwijs (met dank aan mijn teamleider voor de tip). Als je leerlingen bij de start nieuwsgierig weet te maken met wat ze gaan leren en wat we allemaal gaan doen de komende periode maak je al een goed begin. Dit kan van alles zijn; een toneelstuk, een gastspreker, een stellingenspel. Neem de tijd om een nieuw onderwerp in te bedden. Inclusief de leerdoelen die je ze wilt leren. Zo ben ik vlak voor de Coronacrisis met leerlingen naar de voedselbank geweest bij het thema Arm en Rijk. Wat een meerwaarde was deze excursie bij de start om het onderwerp een gezicht te geven.

2. Ga zo veel mogelijk waar het kan met de leerlingen buiten de school of haal buiten de school naar binnen. Gastsprekers en excursies (bijvoorbeeld naar MuZIEum in Nijmegen) blijven zaken die leerlingen het meest bijblijven. Bij het project Europe Toen en Nu hadden we gastsprekers die de Tweede Wereldoorlog hadden meegemaakt. Wat een leerzame ervaring.

3. Bied verschillende routes aan om de leerdoelen te behalen. En differentieer dan niet alleen op niveau maar ook op leerstijl. Wat een verschillen hebben we ervaren tussen jongens en meisjes, maar ook op tempo, soorten opdrachten, creativiteit en concentratie. Mooie conclusie was dat sommige leerlingen op Mavo niveau het projectonderwijs beter deden dan leerlingen die andere vakken op Havo of VWO niveau volgen.

4. Bied vrijheid en durf los te laten. Als je duidelijke leerdoelen stelt kan de route ernaar toe verschillend zijn en durf de oorspronkelijk ideeën dan ook los te laten.  Niet alle leerlingen worden enthousiast van creatieve opdrachten. Laat ze zelf nadenken over een alternatief waarin ze alsnog jouw gestelde leerdoelen laten zien.

5. Ons allereerste project blijft het grootste succes. Het project Jij en Ik. Een kennismakingsproject waarbij leerlingen een magazine maken over zichzelf en als afsluiting een feest organiseren voor een goed doel. Leerlingen voelden zich eigenaar van dit project. En dat is ook meteen de sleutel tot een succesvol project. Gaat dit over hun leven? Over hun interesses? Wanneer wordt een project van jezelf? Als het onderwerp je niet ligt kan je eigen route bepalen een manier zijn om je meer eigenaar te voelen. Of geïnspireerd raken door een ervaring geeft motivatie. Bedenk bij elk project (maar dit geldt natuurlijk ook voor je les) hoe je het onderwerp van de leerling maakt. Dit zal niet altijd lukken maar het gesprek erover starten zal vaak genoeg winst opleveren.  Ook een mooie les uit de enquête. Leerlingen gaven aan  graag helder te hebben welke vaardigheid ze gingen leren. En als dit bijvoorbeeld presenteren is wilden ze heldere handvaten hoe ze dit het beste konden leren.

Ik verwacht dat we met elkaar de komende jaren nieuwe lessen blijven leren met elkaar. Blijven bijsturen, durven loslaten en ons realiseren dat ook wij nooit uitgeleerd zijn.